Karın ağrısı çocuklarda sık olarak görülen yakınmalardan biridir. Hemen her gün polikliniklerimizde karnı ağrıyan çocuklarla karşılaşırız. Genellikle belli belirsiz olan, çocuğun ifade etmekte zorlandığı ağrının nedenini anlamak da kolay değildir. Karın ağrılarının sadece % 15-20’lik kısmı cerrahi tedavi gerektirir. Geriye kalanının ise, kabızlık ya da ishalden böbrek taşına kadar pek çok nedeni vardır. Kimi zaman da ağrının nedeni tam olarak bulunamayabilir. Bu ağrıların çoğu ya kendiliğinden ya da bulgulara yönelik (semptomatik) tedavi ile geçer.
İçindekiler
Karın Ağrısı Başlıca İki Tiptir
- Ani (akut) olarak ortaya çıkan ağrılar: Çocuğun daha önceden benzeri bir yakınması yoktur. Genellikle şiddetlidir ve çocuk durumunu ağlayarak ifade eder. Ağrı karnın belli bir bölgesindeyse nedenini anlamak daha kolay olabilir. Örneğin; karnının sağ alt tarafındaysa apandisit olma olasılığı vardır, karnın arkaya doğru yan taraflarındaysa (böğürlerde) böbrek ve idrar yolları ile ilişkili olabilir. Ancak, çocuklardaki karın ağrıları genellikle yaygındır. Bu nedenle, öncelikle genel muayene ve incelemeler yapılıp en olası nedenlerin araştırılmalıdır.
- Süregen (kronik) karın ağrısı: Yani, hastanın uzun süredir yineleyen ve benzeri ağrı yakınmaları vardır. Sık sık hastaneye başvuran bu hastalar, değişik tedaviler önerilerek gönderilir. Oysa ki, bu hastaların ayrıntılı olarak araştırılmaları gerekir. Karın ağrısı bazı ender görülen hastalıkların ilk bulgusu olabilir.
Karnı Ağrıyan Çocuğa Yaklaşım
Karın ağrısı yakınmasıyla bir sağlık kurumuna başvuran hastanın öncelikle öyküsü ayrıntılı olarak öğrenilmelidir. Ağrının başlangıç zamanı, yeri ve şiddeti gibi özellikler ağrının nedenini anlayabilme konusunda önemlidir. Fiziksel incelemede karına dokunulduğunda hassas olan bir bölge varsa, orada bulunan karın içi organlardan kaynaklanabilecek sorunlar üzerine odaklanmak gerekir. Bağırsak sesleri mutlaka dinlenmelidir. Artmış bağırsak sesleri ishalin bir bulgusu olabilir. İshal, kıvrandırıcı tarzda karın ağrısı yapan nedenlerin başında gelir. Eğer bağırsak sesleri azalmış ya da hiç yoksa, o zaman bir bağırsak tıkanıklığı söz konusu olabilir. Kan sayımı ve idrar incelemesi (özellikle küçük çocuklarda) mutlaka yapılmalıdır. Çok sık yapılmakla birlikte, her ağrıda karın filmi çekmenin bir gereği yoktur. Her karın filminde azımsanmayacak oranda radyasyon alınacağı mutlaka akılda tutulmalıdır! Eğer başlangıçta yapılacak muayene ve basit laboratuvar incelemeleri ile tanı konamazsa, o zaman karın filmi ve ultrasonografi gibi radyolojik incelemelerin yapılması daha uygun bir yaklaşımdır.
Eğer süregen bir ağrı söz konusuysa, o zaman ayrıntılı kan ve radyolojik incelemelerin yapılması gerekebilir. Bu hastaların çocuk cerrahisi, çocuk nefrolojisi ve çocuk gastroenterolojisi gibi birimler tarafından değerlendirilmeleri, ender olarak rastlanan bazı sorunların tanımlanabilmesine olanak sağlar.
Karın ağrısı olan bir çocukta yukarıda anlatıldığı şekilde incelemeler yapılırken, öncelikli amaç ağrının cerrahi bir nedenden kaynaklanıp kaynaklanmadığının ayırtedilmesi olmalıdır. En sık görülen sorun apandisittir. Apandisit tanısı, fiziksel inceleme, kan sayımı ve (gerekirse) ultrasonografi ile kolaylıkla konulabilir. Kız çocuklarında ise, yumurtalıklardan kaynaklanabilecek sorunlar mutlaka akılda tutulmalıdır. Erişkinlere oranla daha az olmakla birlikte, çocuklarda da mide ve bağırsak delinmeleri, safra yollarında taş ve tıkanıklıklar, bağırsak tıkanıklıkları, idrar yollarında taş ya da enfeksiyon ve tümör gibi nedenlerin ilk bulgusu karın ağrısı olabilir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Nedenleri Nedir?
- Karın ağrısı, karında şişkinlik, yeşil veya sarı renkli kusma var ise ciddi bir durumdur. Bağırsak tıkanıklığı olabilir acil olarak doktora gidiniz.
- İshalle birlikte ara sıra karın ağrısı oluyor ve başkaca önemli bir bulgu yoksa genellikle cerrahi bir durum yoktur.
- Karın ağrısı üst solunum yolu enfeksiyonu ile birlikte ise ve başka bir bulgu yoksa genellikle cerrahi bir durum yoktur.
- Sık idrara gitme veya idrar yaparken yanma ile karın ağrısı varsa idrar yolu enfeksiyonu düşünülür. Enfeksiyon tedavi edilirse karın ağrısı geçer.
- Karın ağrısı yemekle ilişkili, karnın üst tarafında ve bastırınca artıyorsa gastrit veya ülser olabilir tıbbi tedavi ile düzelir.
- Kabızlıkla birlikte karnın sol alt tarafında aniden başlayan karın ağrısı var ise gaz sancısı olabilir. Çocuğunuzu tuvalete gönderin ağrı geçmiş ise çocuğunuzun tekrar kabız olmaması için gerekeni yapın.
- Karnın üst tarafında ağrı olmuş, iki-üç hafta önce o bölgeye travma olmuş (özellikle bisiklet kazası) ve kusmaları oluyorsa pankreas bezi yaralanması olabilir doktorunuza başvurunuz.
- Daha önce taş düşürme hikayesi var ve kıvrandırıcı tarzda karın ağrısı varsa ürolitiazis (tas düşürme) olabilir doktorunuza başvurunuz.
- Karın ağrısı uzun süreden beri kanlı, sümüklü ishalle birlikte ise amip olabilir.
- Bebeklerde (15 günlük ile 3 aylık) akşamları aniden başlayan, saatlerce süren karın ağrısı ve ağlama nöbetleri var. Bebek yorulup uyuyunca, gaz çıkarınca veya dışkı yapınca ağrı kendiliğinden geçiyor ise infantil kolik olabilir ağrı gittikçe seyrekleşir ve 3-4 aylık iken kaybolur.
- Skrotumda (testisin bulunduğu torba ) ağrı, kızarıklık var ve testis ellenince ağrılı ise testis torsiyonu veya testis iltihaplanması olabilir. Ciddi bir durumdur. Mutlaka doktorunuza başvurunuz.
- Karın sağ ve sol alt kısmında şiddetli ağrı ve ele kitle geliyor kız çocuğu over torsiyonu (yumurtalık dönmesi) olabilir ciddi bir durumdur doktorunuza başvurunuz.
- Tekrarlayan karın ağrısı, karında şişkinlik, karın üst tarafında sucuk tarzında kitle ele geliyor ve çilek jölesi şeklinde gaita yapıyor ise invajinasyon (bağırsağın iç içe geçmesi) olabilir doktorunuza başvurunuz.
Çocuklarda Sık Görülen Karın Ağrıları Nelerdir?
- Apandisit
- Bağırsak tıkanıklığı
- İshal
- Mezenter lenfadenopati (soğuk algınlığına bağlı karın ağrısı)
- İdrar yolu enfeksiyonu
- Gastrit, ülser
- Kabızlık
- Pankreatit, pankreas yaralanması
- Karın travması
- Ürolitiazis (idrar yollarında taş düşürme)
- Parazitoz, amibiazis
- İnfantil kolik
- Over ve testis torsiyonu (yumurtalık dönmesi)
- Epididimo-orşit (yumurta iltihaplanması )
- İnvajinasyon
Karın Ağrılarında Nasıl Ayırıcı Tanı Yapabiliriz?
Çeşitli nedenlerle oluşabilen karın ağrısının başlama şekli ve yeri, devam süresi, sıklığı, eşlik eden bulgular ( kusma, ishal, ateş, öksürük, idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, taş düşürme hikayesi vb.) Karın ağrısı konusunda çok önemli bilgiler verir. Bir anne veya babanın çocuğundaki karın ağrısının önemli olup olmadığını ayırt edebilmesi için aşağıdakilere dikkat etmesi gerekmektedir.
Karın ağrısı göbek etrafında başlamış, sonra karnın sağ alt tarafına inmiş, iştahsızlık var, sağ alt tarafa bastırınca ağrı şiddetleniyor ve elini çekince daha da artıyor ise mutlaka doktorunuza başvurun çocuğunuz apandisit olabilir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Tedavisi
Karın ağrısının tedavisinde hemen ağrı kesicilerin kullanılması doğru değildir. Özellikle çocuklarda yapılan yanlışlıklardan biri de doktora danışmadan ağrı kesici ilaçların uygulanmasıdır. Ağrı kesici ilaçların verilmesinin karın içinde var olan cerrahi bir nedeni maskeleyebileceği bilinmelidir. Tedavide ana amaç, ağrıya neden olan sorunu bulup öncelikle o sorunun giderilmesini sağlamak olmalıdır. Örneğin, idrar yolu enfeksiyonu olan bir hastada sadece ağrı kesici kullanılması sorunu çözmez. Enfeksiyon tedavi edilmediği sürece ağrı da sürecektir. Kimi zaman tanı koymak için ağrı kesici ilaç vermeden ağrının izlenmesi gerekebilir. Bu hastalarda ağrının seyri nedenin tanımlanmasına da olanak sağlar.
Özet olarak, çocuklarda çok sık olarak karşılaştığımız karın ağrısında genellikle bir neden bulmakta zorlanırız. Karın ağrısına neden olan sorunların ancak % 15-20’lik bir kısmının cerrahi tedavi gerektirdiğini bilmek rahatlatıcıdır. Ancak, bu durum şiddetli ya da uzun süreli ağrılarda hekime başvurmayı engellememelidir. Gereksiz yere antibiyotik ve ağrı kesici kullanmanın da karın ağrısına neden olan ciddi bir sorunun tanımlanmasını engelleyebileceği de unutulmamalıdır.
Önemli not:
Çocuklardaki karın ağrılarında sebep belli olmadan kesinlikle ağrı kesici vermemek gerekir
