Kist kabaca, içi su dolu küçük bir topa benzetilebilir. Kız çocuklarında adet görene dek olgunlaşmamış kistler vardır ancak çocuk adet görmeye başlayınca olgun kistler oluşur. Aslında çocukların yumurtalıklarında her zaman kistler vardır, hatta anne karnındayken bile. Bu kistler oluşur ve kaybolur. Eğer kaybolmaz ya da birleşirlerse kistik hastalıklar oluşur. Çocuklarda overin kistik hastalıkları en sık ergenlik yaşlarında görülse de her yaşta (yenidoğan döneminde bile) görülebilir. Kistler kanser değildir, çok çok nadiren kansere dönüşür ama daha önemlisi kendi etrafında dönerek gangren olabilir (over torsiyonu), patlayabilir ve kist içine kanama olabilir.
İçindekiler
Over Kistler
Çocuklarda Görülen Başlıca Over Kistler Şunlardır:
Folikül Kistleri:
- Over içerisinde yer alan folüküllerin rüptüre olmaması nedeniyle oluşurlar.
- Genellikle 3-12 cm çapında ince duvarlı kistlerdir, içleri berrak sarımsı bir sıvıyla doludur.
- Daha çok puberte sonrası görülseler de yenidoğan ve 2 yaşından küçük çocuklarda karşılaşılan over kistlerinin %84’ü folikül kistleridir.
- Genellikle asemptomatiktirler ve spontan rezolüsyona uğrayabilirler.
- Büyük çaplı olanlarda (>5 cm) torsiyon, kanama ve rüptürasyon olabileceği için ve 2-3 ay takipte gerileme olmayan hastalarda operasyon planlanabilir.
- Cerrahi tedavide mümkün olduğunca overi koruyacak şekilde kist çıkartılmalıdır veya over dokusu çok azalmışsa ooferektomi (overin alınması) yapılabilir.
Basit Kistler
- Folikül kistlerinden histolojik olarak ayrılabilir, tedavi seçenekleri folikül kistleri ile aynıdır.
- Yenidoğanlardaki basit over kistlerin ultrason eşliğinde ince iğne aspirasyonu yapılabilir, ancak nüks olasılığı yüksektir.
Korpus Luteum Kistleri
- Puberteden önce (adet görmeden önce) yumurtlama olayı olmadığından görülmezler. İki taraflı ve çok büyük boyutlarda olabilirler.
- Dışları sarı içleri kanlı görünümdedirler.
- Hem östrojen hem progesteron salgılayabilirler, folikül kistlerine göre daha semptomatiktirler.
- Başlıca semptomlar; adet görememe, düzensiz adet, ara kanamaları, rüptür ve torsiyondur.
- Kendiliğinden kaybolma özellikleri vardır, bu nedenle birkaç adet dönemi takip edilmeleri uygundur.
- Cerrahi tedavinin laparoskopik yapılması uygundur. Over dokusu kistle birlikte kısmi (wedge rezeksiyon) veya tamamen (ooferektomi)
Paraovaryan Kistleri
- İntrauterin dönemde genital organların gelişmesi sırasında atık olarak kalan epooforon denilen yapılardan meydana gelirler.
- Over ve uterus arasında yer alan mezosalfinks denilen yaprakçıklar arasında yerleşim gösterirler.
- Overle ilgileri yoktur, yalnızca komşuluk nedeniyle ilişkileri vardır.
- Genelde puberte sonrası görülürler, yenidoğanlarda çok çok nadirdirler.
- Ultrasonografi ile folikül kistlerinden ayrılmaları olanaksızdır.
- Tedavisi cerrahidir, over ve fallop tüplere zarar vermeden çıkartılmalıdır.
Benign Kistik Teratom (Dermoid Kistler):
- Kız çocuklarında en sık görülen over tümörü teratomdur, bu teratomların %40-60’ını dermoid kistler oluşturur.
- Ektoderm, endoderm ve mezoderm elemanlarından oluşmuşturlar. Bu dokular iyi diferansiyasyon gösterdiklerinden malign (kötü huylu) olma potansiyelleri yoktur.
- Hastaların %40-50’sinde direkt grafilerde kalsifikasyonlar vardır.
- Klinik olarak karın ağrısı, ağrılı işeme ve kabızlık yapabildikleri gibi ayrıca tümörün rüptürü veya torsiyonuna bağlı akut karında yapabilir.
- Diğer patolojilere göre daha fazla torsiyone olurlar.
- Tedavi: Laparosopi öncelikle tercih edilmelidir ve over dokusu mümkün olduğunca korunarak kist eksize edilmelidir.
- Ameliyat sırasında kistten ziyade solid (katı) görünüm varsa ya da tümör yüzeyinde nekroz alanları varsa, barsaklara ve omentuma yapışıklık varsa maligniteden şüphelenilmelidir ve operasyon sırasında acil olarak biyopsi yapılmalıdır (frozen biyopsi). Sonuca göre cerrahi tedaviye devam edilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hamileyken çocuğumda kist olduğunu anlayabilir miyim? Önlemek için ne yapmalıyım?
- Hayır anlayamazsınız, önlemek için özel birşey yapmanıza gerek yoktur. Düzenli kontrollerinize devam edin.
- Anne karnındaki kız bebekte genellikle hiç bir bulgu vermez. Bu nedenle hamileyken anlayamazsınız. Eğer çok büyük ve diğer organlara baskı yapıp onların gelişmesini engellerse kadın doğumcunuz ultrason kontrollerinde bunu tanır.
Hamileyken çocuğumda saptanan kistin akibeti nasıl olacak?
- 28. Haftaya kadar olan bebeğe ait hormonların düzeyi bu haftadan sonra anneye ait hormonlar tarafından baskılanır, bu nedenle daha önce saptanmış kistler bu haftadan sonra azalarak kaybolma eğilimi içerisine girerler.
- Bebek doğduktan sonra anneye ait bu baskılayıcı hormonların ortadan çekilmesiyle bebeğin kendi hormonları tekrar yükselmeye başlar ve 1-2 yaşına kadar da öyle kalır.
- Ancak hormonlardaki bu yükselmeye bebeğin overleri tepki vermez ve anne karnında saptanan basit over kistlerinin birçoğu bebek doğduktan sonra 15 gün-6 ay arasında (ortalama 2,6 ay) kendiliğinden kaybolur.
Bebekken over kistini anlayabilir miyim? Önlemek için ne yapmalıyım?
- Hayır anlayamazsınız, önlemek için özel birşey yapmanıza gerek yoktur. Düzenli olarak çocuk cerrahı tarafından takiplerinize devam edin.
- Bebeklik döneminde de çoğu zaman bulgu vermez, başka bir nedenden dolayı doktora başvuran bebeklerde rastgele saptanır.
Ergenlik döneminde anlayabilir miyim? Önlemek için ne yapmalıyım?
Ergenlik döneminde ise kız çocuğunuzda özellikle kasığa vuran ağrı ve adet düzensizlikleri varsa yumurtalığında kist olabilir, buradan anlayabilirsiniz. Önlemek için özel birşey yapmanıza gerek yok, doktorunuza başvurun.
Ultrasonda çocuğumun yumurtalığında kist çıktı şimdi ne olacak? * Hangi boyuttaki kistler ameliyat ediliyor? * Hangi boyutta kistler tehlikeli? * Çocuğum kist ameliyatı olacak yumurtalığını alacaklar mı?
- Hangi yaşta olursa olsun bir yumurtalık kistinin tedavisine kistin büyüklüğü ve durumuna göre karar verilir.
- Bebeklik çağında 4 santimetreden daha büyük kistler
- Ergenlik çağında ise 5-8 santimetreden daha büyük kistler
- İçi çok odacıklı kistler (bunlara “kompleks kist” denir, tek odacıklı ise “basit kist” denir ve masumdur, “basit kistler” ultrasonla takip edilir, bir anormallik olmazsa sadece takip edilir)
- Kist sapından kendi etrafında dönmüşse, patlamışsa ve kist içine kanama olmuşsa ameliyat edilir. Kist veya yumurtalık kendi etrafında dönmüşse acilen ameliyat edilir, diğerlerinde acele ama acil olmadan ameliyat edilmeleri uygundur.
Yukarıda sayılanların dışındaki kistler düzenli olarak ultrasonografi ile takip edilirler, bu takipler esnasında:
- Kistin büyüyüp büyümediğine
- Yapısının değişip değişmediğine
- Diğer kistlerle birleşip birleşmediğine bakılır
- Anneden geçen hormonların etkisiyle yenidoğan döneminde oluşan kistler bebek doğduktan sonra anneden geçen bu hormonların etkisi zaman içerisinde ortadan kalktığından, büyüklüğü 4 santimetre ve altında ise kendiliğinden kaybolması olasılığı çok yüksektir. Bu hastalar düzenli olarak ultrasonografi ile izlenirler.
- Ergenlik döneminde ise ameliyat edilecek kadar büyük olmayan kistler genellikle iki ya da üç adet döneminin geçmesi beklenerek eğer küçülmemişse ameliyat edilebilir. Çünkü, adet dönemlerinden sonra kistlerin küçülme ya da kaybolma olasılıkları vardır. Kisti küçültmek için özel hiç birşey yapılmaz.
Kısaca over kisti saptanan çocuklarda erken cerrahi gereken durumlar:
- Kist çapı 5 cm’den büyükse
- Solid komponent varsa (yani kist katı özellikteyse), septalı ise, içinde debris veya pıhtı varsa bu kistlere torsiyon, rüptür ve malignansi özelliklerinden dolayı cerrahi müdahale gerekebilir.
