Çocuk Cerrahisi uygulamaları içinde çok sık görülmeyen bir durumdur. Çocuk hastanelerinde her 20.000-25.000 çocukta bir görüldüğü bildirilmiştir. Erişkinlerde de görülebilir, ancak olguların neredeyse üçte biri 15 yaş altında görülür. Kız çocuklarında daha sık görüldüğünden bahsedilmektedir.
İçindekiler
Mezenter ve Omental Kistler
Mezenter adı verilen barsakların kan ve lenf damarlarını barındıran yağlı bir dokunun içinde bulundukları için mezenter kisti adı verilmektedir. Bu bölgede olup karın içi organların üzerini kaplayan omentum adı verilen yağ dokusunda da kistik oluşumlar olabilir. Bir de lenfatik dokudan köken alan lenf damarlarının kistik genişlemesi olarak bilinen lenfanjiomlar da bu bölgede bulunur. Zaman zaman bu üçü birbirine karıştırılabilir. Ayırıcı tanıda da her zaman bu üçü akılda tutulmalıdır. Bu üç patolojinin birbirinden ayrılması çoğu zaman patoloji departmanı tarafından yapılmaktadır.
Kistik lenfanjiomlar endotel hücresi ve köpük hücresi ile döşeli, ince duvarlı lenfoid doku ve düz kas içeren basit kistlerdir. Mezenterik kistlerin duvarı düz kas ve lenfatik boşluklar içermez, duvarları küboidal veya kolumnar epitel hücresi ile örtülüdür. Lenfanjiomlar mezenterde veya retroperitonda olurlar. Akut abdominal bulgular ile erken yaşta belirti verirler. Mezenter kistleri ise mezenterde sınırlıdır. Genellikle erişkin dönemde asemptomatik kitleler olarak karşımıza çıkarlar.
Mezenter ve Omental Kistler
Genellikle bu kistler rastlantısal olarak saptanır. Hasta, çocuk cerrahına tanısı konmuş olarak gelir. Bazı olgularda kistin aşırı büyümesi söz konusu olabilir. Bu aşırı büyüme dışarıdan fark edilebilecek kadar fazla olabilir. Bu büyümeye bağlı barsak tıkanıklıkları ve kitlenin etkisiyle volvulus adı verilen barsakların kendi damarları etrafında dönmesi ile ortaya çıkan acil bir tablo ile kendini belli edebilir. Bu durumda ani başlayan karın ağrısı, safralı kusma, kanlı dışkılama görülebilir. Bu kistlerin nedenleri belli değildir ve nasıl geliştikleri konusunda pek çok embriyolojik teori ortaya atılmıştır.
Mezenterik kistler, oniki parmak barsağından rektum denilen sindirim sisteminin anüse en yakın kısmına kadar her yerde gözlenebilirler. Bu kistler genellikle gerilemezler, büyüme gösterebilirler ve barsak tıkanıklıklarına da neden olabilir. Embriyolojik kökenli olan bu kistlerin %3 oranında, huy değiştirdiği, kötü huylu tümörlere de dönüşebildiği bildirilmiştir (sarkom, lenfanjiyoendotelyom). Tanı konulduktan sonra cerrahi olarak çıkartılması önerilmektedir. Bazı durumlarda kist bağırsaklara o kadar yapışık olur ki, bağırsakların bir kısmını da beraber çıkarmak gerekebilir. Çocuk cerrahisi uygulamaları içinde laparoskopik cerrahi yöntemlerle gerçekleştirilebilecek bir ameliyattır. Laparoskopik cerrahinin bu hastalıktaki belirgin avantajları; kozmetik olarak çok üstün olması, ameliyat sonrası ağrının daha az olması, ameliyat sonrası iyileşme süresinin daha hızlı olmasıdır. Ameliyat sonrası yetersiz çıkartılma mevcutsa tekrarlama olabilir. Tekrarlama ihtimali ortalama %5 civarındadır.
Mezenter ve Omental Kistler
Omental kistler, Mezenterik kistlerle aynı histolojik özellikleri içerirler. Fakat omentum minus veya majusda sınırlıdır. Mezenterik kistler omental kistlerden 4 – 5 misli daha sık görülürler, en sık yerleşim yerleri ise ileumun mezenteridir. Mezenter kisti, ileum ve kolon mezenterinde yer alanların kist sıvısı Seröz iken, proksimal ince barsak mezenterinde (jejunumda) yer alanların kist sıvısı şilöz niteliktedir. Omental kistler her zaman seröz sıvı içerir. Omental kist barsakları arkaya doğru iterken, mezenterik kistte barsaklar kisti çevreler.
Ayırıcı Tanı
- İntestinal duplikasyon kisti: Ayırımda en önemli özellik mukozadır. Duplikasyon kistinde mukoza vardır, mezenterik kistinde ise yoktur. Duplikasyon kistlerinin aksine mezenterik ve omental kistler mukus içermezler, mezenterik kistler sıklıkla tek ve multiloküledir ve kist sıvısı genellikle serözdür.
- Over kisti
- Koledok kisti
- Pantreatik, splenik veya renal kist
- Hidronefroz
- Kistik teratoma, dermoid
- Hidatik kist
- Asit
Tanı
- USG (En sık ve ilk kullanılan yöntem)
- Üst GİS çalışması
- Baryumlu kolon grafisi
- IVP
- BT tanıda yardımcıdır
- Biliyer sintigrafi; koledok kistlerini ayırt edebilmek için yardımcı olur
Tedavi
Cerrahinin amacı kitlenin tamamen çıkarılmasıdır. Omental kistler kolaylıkla çıkarılabilirler ve barsak rezeksiyonu asla gerektirmezler. Mezenterik kistlerde ise tercih edilen yöntem enükleasyondur (kistin soyulması). Bu özellikle erişkinlerde mümkündür, fakat çocuklarda bu tekniği uygulamak çok kolay değildir genellikle rezeksiyon ve anastomoz yapılması gerekir.
Barsak rezeksiyonu: erişkinlerin 1/3’ünde, çocukların 2/3’ünde gerekir. Eğer enükleasyon veya rezeksiyon mümkün değilse, üçüncü bir seçenek olarak (yaklaşık % 10 olguda) kistin kısmi eksiziyonu ve geride kalan kistin karın içine marsupiyelizasyonu uygulanabilir.
Eğer bu işlem yapılacaksa kistin içine sklerozan amaçlı: % 10 Glukoz, Elektrokoter veya Alkol + İyot uygulanabilir. Tekrarlama olasılığı, % 0–13,6 (ortalama % 6,1’dır).
