Üreterovezikal bileşke üreter (idrarı böbrekten mesaneye taşıyan tüp şeklindeki yapı) ile mesanenin (idrar torbası) birleştiği yerdir. Üreterovezikal bileşke tıkanıklığı bu bölgedeki tıkanmayı tanımlar. Mesaneye idrar akışı yavaşlar, idrar üreterde biriktiği için üreter ve böbrekte genişlemeye neden olur (megaüreter ve hidonefroz). Tek taraflı üretrovezikal bileşke tıkanıklığı hamilelikte anne karnında saptanan ikinci en sık böbrek genişleme (hidronefroz) nedenidir. Erkeklerde 4 kez daha sıktır, genellikle sol taraftadır ancak bazen iki taraflıdır. Olguların %10-15’inde karşı taraf böbreği yoktur veya displastiktir.
İçindekiler
Resim 1: Üreterovezikal bileşke darlığının şematik görünümü.
Üreterovezikal Darlık Tanı
Hamilelik sırasında yapılan ultrason tetkikleri yaygınlaştığı için hastaların çoğu herhangi bir bulgu vermeden anne karnında böbrek ve idrar yollarında genişleme ile fark edilir. Doğumdan sonra idrar yollarında genişleme devam ediyorsa işeme sistoüretrografisi, İVP ve sintigrafi gibi diğer görüntüleme yöntemleri ile üreterovezikal darlık olup olmadığı araştırılır. Daha büyük çocuklarda sırt ve bel ağrısı ve böbrek taşları görülebilir. Diğer bulgular kanlı idrar yapma, idrar yolu enfeksiyonu ve karın ağrısıdır.
Üreterovezikal Bileşke Darlığı Neden Olur?
Çoğunlukla anne karnında bebek gelişirken oluşmaya başlar. Üreter ile mesane arasında geçiş dar olarak gelişir. Daha nadir olarak geçirilen idrar yolu enfeksiyonları bu bölgede daralmaya neden olabilir. Böbrek taşlarının üreterovezikal bileşkeye ilerleyerek tıkaması veya normal dışı dokuların gelişmesi ile de tıkanma bulguları ortaya çıkar. Bu bölgede darlık ve tıkanma olup olmadığını göstermek için bazı görüntüleme (radyolojik) çalışmalarının yapılması gerekir.
Böbrek mesane ultrasonu böbrek ve idrar yolunun genişleyip genişlemediğini, böbreğin yerleşimini ve böbrek dokusunun iyi gelişip gelişmediğini (büyüklüğünü) gösterir. MAG III böbrek sintigrafisi böbreklerin ne kadar çalıştığını ve tıkanma bulgusu varsa bundan ne kadar etkilendiğini-zarar gördüğünü gösterir. Damar yolu açılarak damara verilen radyoizotop ile böbreklerin görüntülenmesi mümkün olur.
Magnetik rezonans görüntüleme ise böbreklerin üreterlerin ve mesanenin ayrıntılı bir şekilde anatomik olarak görüntülenmesi sağlar.
Üreterovezikal Darlık Tedavisi
Üretrovezikal bileşke tıkanıklığında cerrahi tedavi böbrek işlevinin korunması amacıyla yapılır. Bazı çocuklarda genişleme çok belirgin olmasına rağmen böbrek çalışması ve idrar çıkışı iyidir. Bu hastaların yakın izlenmesi gerekir. Eğer genişleme ve tıkanıklık böbrek çalışmasını bozuyorsa mutlaka cerrahi tedavi yapılması gerekir. Kullanılan cerrahi teknikler şöyledir.
Üreterin Alt Kısmının Cilde Ağızlaştırılması
Çok ciddi üreter genişliği olan ve böbrek işlevi iyi olmayan yenidoğan bebeklerde üreterin genişlemiş alt ucunu cilde ağızlaştırmak gerekebilir. Böylece idrarın akışı rahatlar idrar bebek bezine akar ve böbrek üzerindeki baskı ortadan kalkar. Çocuk 18 aylık olduktan sonra üreter tekrar mesane içine alınır.
Üreterin Mesane İçinde Birleştirilmesi
Bu cerrahi işlemin adı üreteroneosistostomi’dir. Bu işlemde mesane içine dar ve anormal gelişen üreter alt ucu çıkarılır ve üreter mesane içine hazırlanan yeni bir yolla mesaneye tekrar birleştirilir. Yeni oluşturulan submukozal tünelin uzunluğu üreter çapının 5 katı olmalıdır. Çapı 10-12 mm’ den daha büyük üreterlerde plikasyon denilen yöntem yapılarak (Star veya Kalicinsky) çap daraltılır. Eğer üreter çapı 1,75cm’den büyük ise eksizyonel daraltma (tapering) yapılır. Üreteroneosistostomi ekstravezikal olarak da yapılabilir.
Üreterovezikal Darlık Ameliyat Sonrası İzlem
İdrar tetkiki ve üriner sistem görüntülenmesi ile yapılır. Özellikle 1. ve 3 aylarda ultrasonografi, 6. aydan sonra da sintigrafik çalışma yapılır.
